Khảo sát địa chất được hiểu như là một sự nghiên cứu tổng hợp điều kiện tự nhiên của địa điểm xây dựng công trình nhằm thu thập các tài liệu cần thiết phục vụ công tác thiết kế. Dựa vào các tài liệu cho phép đề ra được các giải pháp đúng đắn về kinh tế và kỹ thuật để xây dựng công trình.
Tùy thuộc dạng công trình xây dựng và công trình cụ thể mà đòi hỏi phải tiến hành các công tác khảo sát khác nhau như: Khảo sát trắc địa, địa chất công trình (đcct), địa chất thủy văn, thủy văn… Có thể nói, tất cả các công trình khi thiết kế đều đòi hỏi các tài liệu khảo sát trắc địa và địa chất công trình.
Xem thêm: Địa chất công trình
Các tài liệu trắc địa cho phép xác định mặt bằng xây dựng, định vị và xác định cao độ xây dựng của công trình. Các tài liệu địa chất công trình ngoài việc cho phép chọn vị trí xây dựng hợp lí, còn là những tài liệu không thể thiếu được khi chọn giải pháp móng và tính toán thiết kế công trình, chọn và thiết kế các giải pháp công trình phục vụ thi công xây dựng.
Khi xây dựng các công trình cầu cống, công trình thủy điện, thủy lợi, các công trình ngầm…, ngoài các tài liệu trắc địa và đcct, trong hầu hết các trường hợp còn đòi hỏi các tài liệu về thủy văn, địa chất thủy văn và một số tài liệu khác liên quan. Như vậy có thể nói, khảo sát địa chất là một bộ phận của khảo sát xây dựng. Nó là tài liệu không thể thiếu được khi thiết kế xây dựng công trình, đặc biệt là các công trình có quy mô lớn.
Đối với công tác khảo sát địa chất nói chung, nhiệm vụ của nó là nghiên cứu những điều kiện tự nhiên, thậm chí là cả điều kiện xã hội của một vùng hay lãnh thổ liên quan đến công trình xây dựng, nhằm vạch ra được những giải pháp đúng đắn về kỹ thuật và hợp lý nhất về kinh tế để thiết kế xây dựng công trình.
Là một bộ phận của khảo sát xây dựng, khảo sát địa chất có nhiệm vụ:
- Làm sáng tỏ điều kiện đcct lãnh thổ nghiên cứu, trên cơ sở đó chọn vị trí xây dựng tối ưu cũng như thứ tự xây dựng hợp lý;
- Trên quan điểm đcct luận chứng sự hợp lý về kinh tế – kỹ thuật và cung cấp đầy đủ các tài liệu cần thiết cho thiết kế xây dựng công trình;
- Dự báo các vấn đề đcct nói riêng, cũng như sự biến đổi môi trường địa chất nói chung và đề ra các giải pháp xử li đúng đắn.
Các công tác khảo sát địa chất thường được tiến hành theo một trình tự nhất định, từ nghiên cứu tổng thể đến chi tiết xét cả về mặt không gian cũng như nội dung nghiên cứu. Bởi vậy khảo sát đcct được thống nhất chia thành các giai đoạn tương ứng với các giai đoạn thiết kế. Tài liệu khảo sát đcct ở mỗi giai đoạn được sử dụng để luận chúng cho bản thiết kế xây dựng công trình ở giai đoạn tương ứng. Công tác khảo sát đcct được thực hiện theo các chương trình hoặc phương án khảo sát đcct. Các phương án khảo sát địa chất do cơ quan khảo sát lập trên cơ sở nhiệm vụ kỹ thuật đặt ra của cơ quan thiết kế.
